Tel: +90 552 617 92 02

Randevu

Blog

Duygu Düzenleme Güçlüğü

ÖZET

Bireyin duygularını düzenlemede yaşadığı güçlük, kendi iç dünyasına, çevresiyle ilişkilerine, beklenti, inanç ve hayallerine, akademik-mesleki başarısına zarar verebilmektedir. Öfke-üzüntü vb. gibi bazı yıkıcı duygular altındayken sağduyulu ve kontrollü davranabilmek çocukluktan bu yana kişinin zaman içinde geliştirebildiği bir beceridir yani duyguları düzenleyebilme öğrenilen geliştirilen ya da körelen bir yeti olabilmektedir. Bu beceriyi geliştirmede önemli olabilecek bazı değişkenler vardır ve bu değişkenler üzerine düşünmek, çalışmak, becerinin gelişmesini ve dolayısıyla kişinin ruh sağlığında iyileşme gözlemlenmesini sağlamaktadır.

GİRİŞ

Duygusal olarak uyarılmanın ilk düzenlendiği dönemler çocukluk çağlarıdır ve erken dönemde bu düzenlemeler ebeveynler tarafından çocuğun içinde bulunduğu duruma göre, örneğin çocuk stres içindeyse ebeveynin çocuğun içinde bulunduğu duruma ya da duygusuna verdiği tepkiyle o duygu-durumu düzenleyerek, şekillendirilmektedir. İlerleyen yıllarla birlikte nörofizyolojik gelişim sonucunda, erken dönemde ebeveynde olan duygusal uyarılmaların düzenlenmesi eylemi bazı evrelerden geçerek ve değişimlere uğrayarak kişinin kendi duygu düzenlemelerini kişisel mekanizmalarını kullanarak kendi eline aldığı bilinmektedir. Gelişimsel büyümeyle birlikte duyguların düzenlenmesi, giderek, kişinin kendi öz-düzenlemesini yapabilir hale geldiği ve etkin bir şekilde müdahale edebildiği, yönetebildiği bir kavram halini almaktadır. Bu bağlamda bakıldığında, duygu düzenleme kapasitesinin geliştirilmesi, büyümesi duygusal gelişim için de önemli bir rol oynamaktadır (Thompson, 1991).

Öğrenmeye ilgi duyma ve motivasyon sağlama, tehlikeyi algılayıp kaygı ve korkuyla baş edebilme, arkadaşlıklar kurma ve geliştirebilme, hayal kırıklığını ve makul sürelerde yalnız kalabilmeyi tolere edebilme gibi duyguya dayalı gelişimsel durumlar çocuklukta başarılmaya çalışan önemli işlerdir. Bireyler, özellikle hayatlarının ilk yedi yılında uğraştıkları bu gelişimsel süreçlerle birlikte birçok duygu düzenleme becerisini de beraberinde edinmiş olmaktadırlar (Cole, Michel, ve Teti, 1994). Duygu düzenlemeye ait ilk deneyimler erken yaşlarda başlasa da bireylerin duygu düzenleme süreçlerindeki değişim ve gelişimleri hayatları boyunca sürekliliğini korumaktadır.

Gross ve John’ un (2004), ilerleyen yıllarda yürüttüğü, sağlıklı ve sağlıksız duygu düzenlemenin; kişilik süreçleri, bireysel farklılıklar ve yaşam boyu gelişim konuları açısından ele aldıkları araştırmaya göre, hayat deneyimi kazanan ve olgunlaşan birey, daha sağlıklı duygu düzenlemesi kabul edilen ‘’yeniden yapılandırma’’ stratejisini kullanmayı öğrenmekle birlikte, daha az sağlıklı kabul edilen ‘’baskılama’’ duygu düzenleme stratejisinin daha az kullanıldığı sonucu elde edilmiştir. Buradan hareketle kişilerin artan hayat deneyimleri ve olgunlaşmalarıyla birlikte duygu düzenleme biçimlerinden daha sağlıklı olanları seçip kullanabilme becerileri geliştirebildikleri çıkarımında bulunabiliriz.

Alanyazına bakıldığında, duygu düzenlemedeki gelişime dayalı yukarıda bahsedilen ilerlemeye, araştırmacıların değişik tanımlamalar yaptıkları görülmektedir. Jersild (1954), duyguların yönetilmesi, düzenlenmesi kavramını ‘’duygusal olgunluk’’ olarak tanımlarken, başka araştırmacılar kavramı, ‘’duygusal yetkinlik’’ şeklinde açıklamaktadır. (Gordon, 1989; Saarni 1990; Akt. Thompson, 1991). Duygusal yetkinlik, kişinin hem kendi hem de başkalarının duygularını anlayabilmesi, içinde bulunulan durum ve kültüre uygun bir şekilde ve gerekli görülen amaca doğru, amaçtan sapmadan, duygularını ortaya koyabilmesi anlamına gelmektedir. Duygusal yetkinlik, içinde bulunulan duyguyu ve duygunun dışavurumunu durumlara uygun bir şekilde uyarlamayı ya da azaltmayı içermektedir (Eisenberg, Cumberland ve Spinrad, 1998).

Konuyla ilgili araştırmalar göz önünde bulundurulduğunda, duygu düzenleme kavramı ile ilgili olarak ortaya farklı görüşlerin atılması aslında duygu düzenlemeyle ilgili alanı biraz tartışmalı kılmaktadır. Bir grup araştırmacı, duygusal olarak uyarılmanın azaltılması, duyguların yaşantılarda ve duyguların dışavurumunda bir kontrol sağlanmasının duyguları düzenleme açısından önemli olduğunu vurgulamaktadır (örn., Cortez ve Bugental, 1994; Garner ve Spears, 2000; Kopp, 1989; Zeman ve Garber, 1996). Bir diğer grup araştırmacı ise, duyguların yaşanması ve sergilenmesinde herhangi bir kontrol ya da ket vurma müdahalesinin, bireylerin duygularını düzenlerken güçlük yaşamalarında bir ön adım olabileceğini vurgulamaktadır (Fisenberg, Cumberland, ve Spinrad, 1998; Flett, Blankstein, & Obertynski, 1996). Çünkü duygu ifadelerinin bastırılması kişinin fizyolojik bakımdan uyarımında artışla ilintili olabileceği ve fizyolojik olarak çokça uyarılmanın da duygu düzenleme güçlüğü ortaya çıkarabilmektedir (Notarius ve Levenson, 1979; Gross & Levenson, 1997). Duygu yaşantı ve ifadelerinin kontrol edilmesine karşıt bir başka görüş, duygu düzenlemenin doğrudan duyguları kontrol etme ve içinde bulunulan olumsuz duyguların etkisinin azaltma anlamına gelmediğini vurgulamaktadır (Cole, Michel ve Teti, 1994).

Gratz ve Roemer (2004), duygu düzenlemeyi;

  • Duyguların farkında olmak ve duyguları anlamak,

  • Duyguları kabul etmek,

  • Olumsuz duygular altındayken içtepisel davranışları kontrol edebilmek,

  • Olumsuz duygular altındayken amaca uygun davranabilmek,

  • Duruma uygun duygusal tepkileri verebilmek adına daha esnek duygusal düzenleme stratejileri kullanmak (Gratz ve Roemer, 2004, s. 41-54),

şeklinde açıklamakta ve belirtilen maddelerle ilişkili sayılabilecek durumların varlığı ya da yokluğunda duygu düzenleme güçlüğünün ortaya çıkabildiğinden bahsetmektedir.

Duygu düzenlemenin kavramsallaştırılması için bir başka görüş ise, olumsuz duyguların etkisi altındayken bile içinde bulunulan duruma uygun, içtepisellikten uzak ve amacından sapmadan hareket edebilmek, şeklinde bir açıklama yapmaktadır (Linehan, 1993; Melnic ve Hinshaw, 2000).

Gross (1998), duygu düzenleme süreci modeli kavramını, duygulara ilişkin;

  • Hangi duyguya sahip olunduğu,

  • Sahip olunan duygulara hangi durum ve zamanlarda sahip olunduğu,

  • Duyguların nasıl deneyimlendiği ve bu duyguların dışarıya nasıl yansıtıldığı

(Gross, 1998, s. 551-573), ile ilgili bize bilgi veren süreçler olarak bir tanımlama getirerek açıklamaktadır.

KAYNAKLAR

Cole, P. M., Michel, M. K., & Teti, L. O. D. (1994). The development of emotion regulation and dysregulation: A clinical perspective. Monographs of the Society for Research in Child Development, 59(2‐3), 73-102.

Cortez, V.L., Bugental, D. B. (1994). Children’s visual avoidance of threat: A strategy associated with low social control. Merril-Palmer Quarterly, 40, 82-97.

Flett, G. L., Blankstein, K. R., & Obertynski, M. (1996). Affect intensity, coping styles, mood regulation expectancies, and depressive symptoms. Personality and Individual Differences, 20(2), 221-228. Doi: 0191~8869(95)00163-S

Fisenberg, N.,Cumberland, A., & Spinrad, T.L. (1998). Parental socialization of emotion. Psychological Inquiry, 9, 241-273. http://dx.doi.org/10.1207/s15327965pli0904_1

Garner, P. W., & Spears, F.M. (2000). Emotion regulation low-income preschoolers. Social Development, 9, 246-264. https://doi.org/10.1111/1467-9507.00122

Gratz, K. L., & Roemer, L. (2004). Multidimensional assessment of emotion regulation and dysregulation: Development, factor structure, and initial validation of the difficulties in emotion regulation scale. Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment, 26(1), 41-54.

Gordon, S. L. (1989). The socialization of children's emotions: Emotional culture, competence, and exposure. In Saarni, C., and Harris, P. (eds.), Children's Understanding of Emotion, Cambridge University Press, Cambridge, pp. 319-349.

Gross, J. J. & John, O. P., (2003). Individual differences in two emotion regulation processes: Implications for affect, relationship, and well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 85(2), 348-362. Doi: 10.1037/0022-3514.85.2.348

Gross, J.J., & Levenson, R.W. (1997). Hiding feelings: The accute effects of inhibiting negative and positive emotion. Journal of Abnormal Psychology, 106, 95-103.

Gross, J. J. (1998b). The emerging field of emotion regulation: An integrative review. Review of General Psychology, 2(3), 271-299.

Jersild, A. T. (1954). Emotional development. Manual of Child Psychology, 2, 833-917.

Kopp, C.B. (1989). Regulation of distress and negative emotions: A developmental review. Developmental Psychology, 25, 343-354.

Linehan, M. M. (1993) Cognitive- behavioral treatment of borderline personality disorder. New York: The Guilford Press.

Melnick, S. M., & Hinshaw, S. P. (2000). Emotion regulation and parenting in AD/HD and comparison boys: Linkages with social behaviors and peer preference. Journal of Abnormal Child Psychology, 28, 73-86.

Notarius, C.I., & Levenson, R.W. (1979). Expressive tendencies and pyhsiological response to stress. Journal of Personality and Social Psychology, 37(7), 1204-1210.

Saarni, C. (1990). Emotional competence: How emotions and relationships become integrated. In Thompson, R. A. (ed.), Socioemotional Development. Nebraska Symposium on Motivation (Vol. 36), University of Nebraska Press, Lincoln, New Jersey, pp. 115-182

Thompson, R. A. (1991). Emotional regulation and emotional development. Educational Psychology Review, 3(4), 269-307. Doi: 10.1007/BF01319934

Zeman, J. & Garber, J. (1996). Display rules for anger, sadness, and pain: It dependson who is watching. Child Development, 67, 957-973.